Het stormt (in m’n hoofd).

November. De herfst laat opnieuw al haar mooie kleuren zien, al is ze ietwat van karakter veranderd. Het is warmer dan andere jaren, maar het stormt ook vaker. De zon vecht tegen deze alarmerend snelle ommezwaai en straalt slechts zwakjes, verward. Het doet me meteen denken aan mezelf. De zon in m’n hoofd die aarzelend een waterige glimlach laat zien na die verwoestende wervelwinden van gedachten en gevoelens. De zon en de storm wisselen zich de laatste tijd in zo’n hoog tempo af dat ik even moet ademen. Schrijven helpt.

Het stormt niet alleen in mijn hoofd, ook anderen hoor ik klagen. “De tijd van het jaar zeker?” wordt er gezegd. Dat kan wel kloppen. Ik geloof dat het post-corona-tijdperk, het pre-een-andere-wereldramp-tijdperk, in combinatie met de veranderende seizoenen, veel psychische problemen aan het licht brengt, bij heel wat mensen.

Filteren

Nu wil ik het even hebben over degenen bij wie het vaak (luider) stormt in hun hoofd. Ik wil de strijd die ze voeren met zichzelf onder de aandacht brengen. Dit omdat velen van hen vaak wel ‘normaal’ kunnen functioneren, maar we niet zien hoeveel energie dit van hen vraagt. Voor zij die moeilijker kunnen filteren bijvoorbeeld, is het leven toch wat lastiger. Alsof ze elke stem in een feestzaal tegelijk horen schreeuwen.

Ik heb het vooral over personen die neurodivergent functioneren, zoals het nu soms genoemd wordt. Daar kunnen verschillende zaken van aan de oorsprong liggen (NAH*, AD(H)D*, ASS*, leerstoornissen, een medische aandoening, hoogsensitiviteit en zelfs hoogbegaafdheid of trauma) maar voor elk van hen, is denken lastig. Soms is het filteren moeilijk omwille van een verstoorde sensorische informatieverwerking. Ze horen, ruiken, proeven, zien,… alles dubbel zo sterk en raken overprikkeld. Dat kan voor problemen zorgen, zoals bijvoorbeeld een lagere frustratietolerantie.

Bij anderen gaat het eerder over emoties filteren: deze niet kunnen loskoppelen van gelijk welke situatie. Dit terwijl vele situaties helemaal geen emotionele analyse vragen. Dagelijkse onbenullige beslissingen nemen, is dan als een berg beklimmen. Ook sociale activiteiten worden lastig omdat ze alles wat er niet gezegd wordt, met hun ultra scherpe antennes oppikken.

Of sommigen worden net blij van het sociale gebeuren en zijn ook de gezelligste mensen van het hele feest maar er is een keerzijde…. Deze gangmakers worden ook moe van zichzelf. Of gaan daarna weer zitten piekeren over alles wat ze eventueel mis zouden gedaan hebben. Ze vragen zich zelfs af of ze degenen die niet op het feest waren, onrecht hebben aangedaan! En zo voeden ze hun eeuwige zelftwijfel. Storm in het hoofd dus.

AD(H)D

Dit laatste komt vaker voor bij één van de meest beschreven groepen in mijn vak; de “AD(H)D’ers”. Dé “AD(H)D-er” bestaat uiteraard niet en dat maakt het ook wel ingewikkeld om de groep correct te beschrijven. Ik wil er zoveel over weten en ik ben nog steeds ontzettend veel over deze stoornis aan het leren. Vanuit de psychologie maar ook vanuit m’n omgeving. Het gen die ik doorgaf aan m’n zoon, wil ik zó graag terugnemen, dat het mij niet zou kunnen schelen dat ik het dubbel heb. Want ik heb het, na een heuse strijd, kunnen omdraaien in iets positief. Dat is bij hem (nog) niet het geval.

Ik merk dat sommigen hem niet begrijpen en dat doet me pijn. Ik wil hem helpen, maar ik weet niet zo goed waar ik moet beginnen. Gelukkig weet papa het te relativeren. En gelukkig heb ik de juiste mensen erbij betrokken en weet ik dat het daardoor zeker goed komt. Toch vrees ik dat hij veel dingen in zijn leven een stuk intenser zal beleven, en vaak is dat goed, maar veel vaker ook niet.

De poortwachter

Ik gebruik graag de vergelijking van de poortwachter*, iets waarmee je ook de werking van het werkgeheugen kan beschrijven. Als er een vraag wordt gesteld (zoals op een examen bijvoorbeeld), wil alle informatie vanuit je lange termijngeheugen tegelijkertijd door de poort heen waardoor we aanvankelijk niet het juiste kunnen oproepen. Het gevoel dat je dan hebt omdat je het net niet kan oproepen, of dat het op het puntje van je tong ligt, is omdat de poortwachter niet goed weet welke informatie er nu door mag of niet. Iedereen staat dus aan de doorgang te drummen.

De poortwachter gebruikt de ‘cues’ om te bepalen welke info er door mag. De juiste cue (vb. de eerste letter van het woord, of de vraagstelling zorgt ervoor dat je weet waar in je geheugen je moet zoeken) zorgt er dan voor dat de poortwachter meteen weet wat je nodig hebt en dan ‘schiet het je te binnen’. De centrale executieve functie die het werkgeheugen en dus ook de poortwachter stuurt, werkt bij mensen met AD(H)D minder goed.

Maar dit geldt ook voor de poortwachter die de emoties reguleert. Hij weet ook niet zo goed hoe hij zijn job moet doen. De ene keer laat hij alle (ook minder irrelevante ) gevoelens en gedachten binnenstormen waardoor je alles tegelijk voelt. De andere keer laat hij de poort gewoon wagenwijd open, waardoor het gevoel helemaal niet wordt afgeremd en dus in alle hevigheid, duizend keer intenser, wordt beleefd…. Wat ook kan, is dat hij net helemaal niets binnen laat. Dan voel je niets of vlucht je weg. Maar daarna komt het ineens op een totaal onverwacht moment binnen.

De storm bedaren

Deze storm in het hoofd kan je dus best wel letterlijk nemen. Het is een stormloop aan gedachten, emoties en informatie. En als het zo gonst in je hoofd, is een simpele beslissing zoals ‘wat eten we vandaag’ soms al moeilijk.

Ik hoop dat ik met deze blog veel kan duidelijk maken. Dat ik velen inspireer om goed op deze mensen te letten. Want ze willen zichzelf zo graag onderscheiden van anderen, op een positieve manier. En meestal lukt dat ook maar is de strijd om iets te kunnen bereiken eindeloos en uitputtend. Help hen daarom door zelf kleine, voor hen minder belangrijke, dingen te beslissen. Help hen door duidelijk te zijn maar ook barmhartig en positief. Geloof dat ze het kunnen en uit dat ook. Geef hen de ruimte te zijn wie ze willen zijn.  Vraag hen wat ze nodig hebben. Zeg hen ook dat het ok is om hun behoeften te uiten. Zo wordt de storm in hun hoofd een stuk draaglijker. Of leren ze er mee om te gaan. In het beste geval draaien ze het om in iets positief, zoals ik dat heb geleerd. Ik probeer de storm naar buiten te blazen en om te zetten in positieve energie. Je mag best wel eens de dopamine volgen en je hier niet steeds schuldig over voelen. Zoals het ook beschreven staat in mijn favoriete quote;

“The devil whispered in my ear: you are not strong enough to withstand the storm. Today I whispered in the devils ear: I am the storm. “

*NAH: Niet Aangeboren hersenletsel

AD(H)D: Attention Deficit (Hyperactivity)Disorder. Het wordt nu vooral vernoemd als de aandachtstekortstoornis met of zonder hyperactiviteit/impulsiviteit.

ASS: Autisme Spectrum Stoornis

De poortwachter: deze vergelijking en de beschrijving van het werkgeheugen heb ik niet volledig zelf uitgevonden. Er zijn verschillende bronnen die ik hiervoor gebruikte vanuit de literatuur. Een aparte bronnenlijst kan u terugvinden op een andere pagina van deze website.